Sosyal Medyanın Kitap Okuma Alışkanlığı
Sosyal Medyanın Kitap Okuma Alışkanlığı
Kitap, geçmişi asırlar öncesine dayanan bilgiye erişimin kaynağıdır. Yazarının ya da t-yazarlarının duygu, düşünce, araştırma, analiz veya öngörülerinin derli toplu, bir kompozisyon halinde bir araya getirilmiş halidir. Pek çok farklı türde kitap vardır ve bu sayede herkes her amaçla kitaba ulaşabilir.
Sosyal medya ise kullanıcısının kendi ürettiği içeriği yayınladığı ve paylaştığı online ağa verilen isimdir. Son yıllarda kişiler ve kurumlar tarafından sosyal medya kullanımında büyük bir artış olmakta, her geçen gün de sosyal medya kullanıcı sayıları artmaktadır. 2020 verilerine baktığımızda Türkiye nüfusunun yüzde 74’ü internet kullanmakta ve yüzde 64’ü sosyal medya kullanmaktadır. Toplam sosyal medya kullanıcı sayısı 54 milyondur. Üstelik çok aktif biçimde kullanılmakta, insanlar günde ortalama 7 saat internette kalırken bunun 3 saatini sosyal medyada geçirmektedirler.
Sosyal medya ile karşılaştırılan ve en fazla şikâyet edilen konu, sosyal medyanın kitap okuma alışkanlığıüzerinde olumsuz etki yaptığıdır. Eğitimciler, aileler ekseriyetle çocukların kitap okuma alışkanlığının olmadığını, buna karşın sosyal medya kullanımının çok fazla olduğunu söylüyorlar.
Diğer taraftan Türkiye’de kitap okuma oranları da artış gösteriyor. Verilere göre Türkiye’de yıllık toplam kitap basım miktarı 400 milyon civarında. Avrupa ülkeleriyle kıyaslandığında oldukça gerideyiz. Fakat her yıl düzenli bir artış da devam ediyor. Kitap sektörünün büyüklüğü, 1,4 milyar dolar. Bunun yüzde 46’sını sınavlara hazırlık kitapları oluşturuyor. Geri kalan yüzde 46’sını araştırma, edebiyat, siyaset tarzı kitaplar, diğer yüzde 8’ini ise ithal kitaplar meydana getiriyor. Kitap okuma oranı son 10 yılda yüzde 30’dan yüzde 40 seviyelerine çıktı. Genç kuşak daha fazla okuyor. Fakat sınav dönemlerinde okuma oranları azalırken sınav dönemleri sonunda yeniden bir artış meydana geliyor.
Dolayısıyla sosyal medyanın kitap okuma alışkanlığıüzerindeki etkisi eleştirilirken aslında her ikisi de artmaya devam ediyor. Buna karşın kitap okuma seviyeleri halen istenilen düzeyde değil. Toplum olarak okumayı sevmeyen, okumayı zaman kaybı olarak gören bir yapıdayız. Okumanın neler kazandıracağını dahi pek çoğumuz bilmiyoruz. Okumak dendiği zaman ortaokul, lise, üniversite öğrencisi olmayı, okula gidiyor olmayı anlıyoruz. Oysa okumak bir eylemdir ve bu, kişinin öğrenmesi, gelişimi için yapılır. Öğrenme ve gelişim de hayat boyunca devam ettiği için insanın her daim okuyan bir canlı olması icap eder.
Yazımızın devamında sosyal medyanın okuma alışkanlığında zararlı yanları ve olumlu yanları üzerinde duracağız. Olumlu yanlarını ele alırken en çok kullanılan sosyal medya platformlarının nasıl, nelerle kullanılarak okuma alışkanlığına fayda sağlayabileceği üzerinde duracağız
Sosyal Medyanın Kitap Okuma Alışkanlığı Üzerinde Olumsuz Etkileri
Sosyal medyanın kitap okuma alışkanlığıüzerinde olumsuz etkisi var. Bunun en bariz nedeni, insanların sosyal medyada çok fazla zaman harcaması. Hatta bu, kimi zaman sosyal medya bağımlılığı noktasına varabiliyor. İnsanlar sadece keyif almak, eğlenmek, vakit öldürmek için sosyal medyada bulunma isteği duyabiliyor. Sosyal medya platformlarındageçirdikleri süreleri istem dışı şekilde kontrol edemiyor. Sosyal medyadan uzak kalmaları halinde huzursuz oluyor, mutsuzluk duyuyorlar. Başlangıçta belirledikleri süreden daha uzun süre platformlarda kalabiliyorlar. Gereğinden fazla sosyal medya platformlarında vakit geçirerek ailesel, çevresel, eğitimsel sorunlarla karşı karşıya kalabiliyorlar. Sosyal medyada bulunabilmek adına başkalarına yalan söyleyebiliyorlar. Sosyal medyayı huzursuzluklarından kaçınma ve olumsuz duygulardan kurtulma amacıyla kullanabiliyorlar. Sosyal medya bağımlılığının belirtileri olan bütün bu durumlar en başta insanlara zamanlarını verimli kullanamama problemi sunuyor.
Sosyal medya platformlarının en temel özellikleri hızlı tüketime sahip olmalarıdır. Çok kısa sürede gündemler oluşup gündemler değişebiliyor. Çok hızlı bir veri akışı var. Büyük çoğunluğu sığ bilgiler, teyitten uzak bilgiler olsa da insanlar kısa süre sosyal medyadan ayrı kalsalar pek çok şeyi kaçırdıkları algısına kapılıyorlar. Bu yüzden de sürekli aktif olma gereksinimi duyuyorlar. Bir süre sonra kişiselhayatın, kişisel bilgilerin gizliliği gibi durumlar dahi tehlikeye girebiliyor. İnsanlar her şeylerini sosyal medyada aleni hale getirebiliyorlar.
Bütün bunlar sosyal medyanın kitap okuma alışkanlığı üzerinde zararları olarak açıklanabilir. Fakat yüzde 100 sosyal medya kullanmak kitap okuma alışkanlığına zarar veriyor diyemeyiz. Çünkü toplumumuzda kitap okuma alışkanlığı oranları her zaman düşük olmuştur. Bizler okuyan değil, dinleyen bir toplumuz. Kulaktan dolma bilgiler daha çok hoşumuza gidiyor. Bu yüzden de gelişim kaydedemiyor, millet bilinciyle ilerleme kaydedemiyoruz. Ülke olarak 100 yıl, 50 yıl, 20 yıl önceki sorunlar üzerinde devir daim yapıp duruyoruz. Bu yüzden “eğer sosyal medya kullanmasaydı kitap okurdu” gibi bir çıkarım yapılamaz. Sosyal medya yokken de toplumumuzda okuma oranları düşüktü.
Evet. Sosyal medyanın kitap okuma alışkanlığıüzerinde olumsuz etkisi var. Fakat faydaları da var. Önemi olan sosyal medyayı bilinçli kullanmak. Sosyal medyanın bir amaç değil, bir araç olduğunu kavramak. Araç bizim kontrolümüzde olmalıdır. Aksi taktirde kontrolsüz yol almaya kalkarsa birkaç metrede kaza yapar. Bu yüzden farkındalık oluşturulmalı, sosyal medya verimli kullanılarak kitap okuma alışkanlığı üzerindeki olumsuz etkileri azaltılmalıdır.
Hangi Sosyal Medya Platformu Kitap Okumaya Nasıl Etki Eder?
Sosyal medyanın kitap okuma alışkanlığıüzerinde olumlu etkileri oldukça fazladır. Bugün her platformda kitaba, kitap okumaya, yazarlara dair onlarca sayfa, grup, paylaşım var. Her bir sosyal medya platformunun özelliklerine göre hepsinde kitap okuma oranını arttırma, kitap okuma alışkanlığı kazandırma adına faydalı alanlar bulunuyor. Kitap severler sosyal medyanın amacına uygun biçimde bir araya gelerek kitap üzerine, okumak üzerine muhabbet edebiliyor, konuşmalar yapabiliyorlar.
Sosyal medyayı kitaba ulaşmak için, kitap okuma alışkanlığı kazanmak için ve kitapları sevmek için kullana birçok kişi platformları etkin biçimde kullanmaya devam ediyor. Bu noktada sosyal medyanın kitap okuma alışkanlığıplatformlara göre bir değerlendirme yapmak yerinde olacaktır. Hangi platformda, kitap okuma alışkanlığına dair neler yapılıyor?
- Facebook:Sosyal medya dendiği zaman hala pek çok kişinin aklına Facebook geliyor. Alanın ilklerinden olan platform, hala en çok kullanılanlar arasında yer almaya devam ediyor.
Kitap severler Facebook’u çok farklı şekillerde kullanabiliyorlar. Mesela kitap üzerine oluşturulmuş pek çok grup var. Burada insanlar alıntılar yapıyor, yorumlar yapıyor, okumak istediklerikitapları soruyor, kitap önerisinde bulunuyor, kitap tanıtımları yapabiliyorlar. Hatta kitap satışı yapabiliyor, ellerindekini çıkarıp yeni kitaplar almak için maddi kaynak sağlamaya çalışıyorlar.
Yazarlar kendi sayfalarını oluşturarak okuyucularıyla doğrudan iletişim kurabiliyor, sorularını, yorumlarını alabiliyorlar. Kitap paylaşımlarını, anılarını, yazma süreçlerini yayınlayabiliyorlar.
Yayınevleri yeni bastıkları kitapların, düzenledikleri imza günlerinin, fuarların, organizasyonların tanıtımlarını yapabiliyorlar. Hatta sahafların canlı yayında mezat yaptıkları sayfalar dahi oluyor. Kullanıcılar sadece buralardan gördükleri duydukları kitapları merak edip okumaya çalışıyorlar.
- Instagram:Bugün Türkiye’de en fazla kullanıcısı olan ikinci sosyal medya platformunda Instagram bulunuyor. Burada da çok fazla kitap sayfaları yer alıyor. Hem tanıtımlar hem duyurular hem de öneriler Instagram üzerinde de yapılabiliyor. Yazarlar, yayınevleri doğrudan hedef kitleleri ile etkileşimde bulunabiliyorlar. Mesela yazarlar kitap yazma süreçleri ile alakalı paylaşımlarda bulunarak ve hoş içerikler oluşturarak kitaplarının reklamını yapma avantajı elde edebiliyorlar.
- Twitter:Duygu ve düşünceleri sınırlı karakter içerisine sığdırmanızı isteyen Twitter, etkileşimi en hızlı olduğu yerlerden birisi. Düzenli olarak paylaşımda bulunan, aktif olmaya devam eden yayınevleri, yazarlar belli bir takipçi sayısına ulaşarak buradan tanıtımlar, reklamlar yapabiliyorlar. Kitap öneri listeleri paylaşabiliyor, alıntılar yaparak merak uyandırılmasını sağlayabiliyorlar. Kitaba dair pek çok hesap, bütün bu amaçla Twitter’da varlığını devam ettiriyor.
- Youtube:Türkiye’de en çok kullanılan sosyal medya platformu Youtube’dur. Video paylaşım platformu olan Youtube, son dönemde çok daha popüler hale gelmeye başladı. Artık belli bir kesim geleneksel medya yerine Youtube yayınları takip ediyor. Pek çok gazeteci, yazar, analist canlı yayınlarla Youtube kanallarına çıkıyor. Milyonlarca kişi tarafından da izlenebiliyor.
Youtube sosyal medyanın kitap okuma alışkanlığıüzerinde en çok pay sahibi olan platformlardan birisidir. Yazarlar, Youtuberlar, kitap dostları, yayınevleri vs. çeşitli kanallarda çok farklı içeriklerle insanların karşısına çıkabiliyor. Youtube’a baktığımızda kitap okurken dinlenecek müzikler, kitap önerileri, sesli kitap, kitap tavsiyeleri, kitap yorumları gibi başlıklarda yüzlerce içeriğe sahip. Özellikle kitap önerisi sayfası sayısı oldukça fazla. Her yaştan kişilerin bu tür kanalları var. Binlerce takipçileri, milyonlarca izlenme rakamları var.
- Pinterest: Bu sosyal medya platformu görsel paylaşımı üzerine kurulu. Tüm dünyada milyonlarca kullanıcısı var ve ülkemizde kitap tanıtımları, kitap alıntıları, kitap önerileri gibi başlıklarda görseller paylaşılıyor. Bunlar satış sayfaları ya da başka linklere bağlanabiliyor. Bu sayede öneri ve tanıtımlar daha rahat yapılabiliyor.
Dolayısıyla sosyal medyanın kitap okuma alışkanlığıüzerindeki etkisi onun nasıl kullanıldığına göre değişiyor. Bilinçli kullanım, sosyal medyayı kitaba ulaşmaya bir araç haline getirirken beraberindekitap okuma alışkanlığının gelişmesine yardımcı oluyor. Sadece kitap önerisi sayfası olanlar dahi yeni videolar için kitap okuyor, araştırıyor, kütüphane oluşturuyorlar. Bu vesile ile daha fazla okuyorlar.
Kitap Okumanın Yararları
Kitap okuma alışkanlığı kazanmak çok kolay bir kazanım değildir. Fakat imkânsız da değildir. Dünya genelinde milyonlarca insan kitap okuma alışkanlığı kazanmış ve kitap okumadan yapamıyorsa siz de yapabilirsiniz. Yapmıyorsanız irade göstermediğinizden kaynaklanıyordur ve bunu illa ki sosyal medya kullanımına mal etmeye gerek yok. Düzenli olarak kitaplarla haşir neşir olmayı başardığınızda ve düzenli olarak kitap okuduğunuzda pek çok faydasını görürsünüz. Kitap okumanın faydaları arasında sadece bazıları kısaca şöyle sıralanabilir:
- Kitap okumak hayatınızdaki bir boşluğu doldurur. Her yerde bunu yapabilirsiniz ve bilgiye erişimi sürekli kılabilirsiniz. Hiçbir zaman sıkılmaz, kitabınızı açar, içinde kaybolursunuz.
- Farkına varmasanız da kitap okumak odaklanmanızı güçlendirir.
- Düşünce ufkunuz genişler ve olaylara daha farklı açılardan bakmaya başlarsınız. Kapsamlı bir görüş açısı kazanarak olayları inceleme yeteneğinizi kuvvetlendirirsiniz.
- Sürekli okuduğunuz için kelime dağarcığınızı zenginleşir. Kendinizi daha rahat ve daha doğru ifade edersiniz.
- Zihnimiz kelimelerle düşündüğü için düşünme kapasiteniz de paralel olarak artar.
- Diksiyonunuzda belirgin düzelmeler olur. Bu da insan ilişkilerinde karşınızdakileri etkilemenize yardımcı olur. Özgüven ve sosyal karakter oluşumu gerçekleşir.
- Empati yeteneği elde edersiniz. Empati, bir yetenektir. Günümüzde bunu yapan kişi sayısı çok az ve hal böyle olunca herkes haklı, herkes diğerinden üstün, herkes öncelikli oluyor. Bir arada yaşama becerisi gösterilemiyor. Oysa kitap okuyarak farklı hayatları ve görüşleri tanıma yeteneğinizi geliştirebilirsiniz. Hatta bunu çevrenize de yayabilir, toplumsal bilinç oluşmasına katkıda bulunabilirsiniz.
Sosyal medyanın kitap okuma alışkanlığına olumlu etkileri ve kitap okumanın kazandırdıkları konusunda alışkanlık kazanmak için şunları yaparsanız daha kolay mesafe alabilir, kitapların sihirli dünyasını keşfettikçe sosyal medyayı daha bilinçli kullanmaya, zamanınızı daha iyi kontrol etmeye başlayabilirsiniz:
- Doğru kitap seçerek,
- İnce kitaplardan başlayarak,
- Rahat okuyabileceğiniz sayfa sayısı belirleyip zamanla arttırarak,
- Çantanızda sürekli bir kitap bulundurarak,
- İstikrarlı olarak,
- Dakika kuralı koyarak,
- Kitap listesi oluşturarak,
- Kütüphaneleri kullanarak.