Sosyal Medya Kitap Okuma
Sosyal Medya Kitap Okuma
Sosyal medya son yıllarda insanların interneti en sık kullanım alanlarından birisi. İnsanlar internette bulundukları zamanın en az yarısını sosyal medya platformlarında geçiriyorlar. Çoğu kişi birden fazla sosyal medya platformunu aynı anda kullanılmaya devam ediyor ve birden fazla platformda üyeliği oluyor. Bu noktada internet kullanımı-mobil cihaz kullanımı- sosyal medya kullanımı birlikte ilerliyor. Bunların birisinin artışı doğrudan diğer ikisinde de artışa neden oluyor.
Türkiye her ne kadar teknoloji geliştirme bakımında kısır olsa da tüketimi bakımında son derece bonkör. Herhangi bir yerli sosyal medya aracı olmamasına rağmen nüfusa oranlar sosyal medya kullanım rakamlarıyla her alanda ilk 10 içinde, hatta Avrupa’da ilk 3 arasında bulunuyor.
Son verilere göre ülke nüfusunun yüzde 74’ü, yani 62 milyon kişi düzenli olarak internet kullanıyor. Nüfusun yüzde 64’ü, yani 54 milyon kişi de sosyal medya kullanıcısı. Mobil kullanıcısı ise 77 milyon ve bu da nüfusun yüzde 92’sine tekabül ediyor. Her yıl düzenli olarak artış devam ettiği gibi kullanıcılar, günde 7,5 saatlerini internette geçiriyorlar. Bunun da 3 saatini sosyal medyada geçiriyorlar. Dolayısıyla çok yoğun bir sosyal medya kullanımı mevcut.
Sosyal medyanın kullanımının bu kadar fazla olması bir sorun mu? Tam olarak “evet” demek mümkün değil. Fakat ülkemiz adına sorun olduğunu söyleyebiliriz. Çünkü sosyal medya, aslında insanların kendilerini özgür hissettikleri, etkileşime girdikleri, aynı duygu ve düşünce etrafında toplanan kişilerin, bir arada oldukları bir mecra. Özellikle totaliter, otoriter rejimlerin olduğu ülkelerde sosyal medyayı bir özgürlük alanı olarak kullanıyorlar. Haberlere, bilgiye, gerçeğe erişim aracı olarak kullanıyorlar. Dolayısıyla sosyal medya bir “araç”. Fakat ülkemizde pek çok kişi sosyal medyayı tiryakilik, bağımlılık seviyesinde kullanıyorlar ve bu yüzden o kişiler için artık “araç” olmaktan çıkıp “amaç” haline geliyor. Yaşamı, nefes almayı, gülmeyi, eğlenmeyi sosyal medyada aktif olmaya bağlıyorlar. Tabi ki bu da beraberinde çeşitli sorunlar getiriyor.
Sosyal medyanın hayatın pek çok yönünü etkilediği bir gerçek. Bu noktada en çok karşılaştırılan da kitap okumak oluyor. Sosyal medyanın kitap okuma üzerinde olumsuz etkisi olduğu ya da sosyal medyanın kitap okuma oranlarının artmasında etkili olduğu tezleri öne atılıyor. Bunların her ikisinin de belli bir oranda doğruluk payı var.
Eğer sosyal medya kitap okuma için bir araç olarak kullanılmak istenirse son derece faydalı oluyor. Fakat insanların sosyal medyada çok fazla zaman harcamalarının diğer aktivitelere zaman ayırmalarını güçleştirdiği de bir gerçek. Her gün insanlar en az 3 saatlerini sosyal medyada geçiriyorlar. Eğer bu süreyi sosyal medya kullanmadıkları taktirde kitap okumak için harcayacaklarını varsayarsak doğrudan sosyal medyanın kitap okumaya olumsuz etkisi olduğunu söyleyebiliriz. Çünkü her gün bir kişi 3 saat kitap okusa saatte 30 sayfa okuduğunu varsaysak günde 90 sayfa kitap okumuş olur. Bu sayede orta uzunlukta her hafta iki kitap bitirilebilir. Bu yönüyle bakıldığında sosyal medya kullanımının kitap okuma oranı üzerindeki etkisi olumsuz gibi düşünülebilir.
SOSYAL MEDYA İLE KİTAP OKUMA
Sosyal medya ile kitap okuma arasındaki denklem her zaman doğrudan olmayabilir. Yani “eğer o üç saati sosyal medyada geçirmesi kesin kitap okuyacaktı insanlar.” Demek yanlış bir çıkarım. Çünkü toplum olarak kitap okuma seviyemiz oldukça düşük. Son yıllarda kitap okuma oranlarında da belli bir artış olsa da kitap okuma alışkanlığımız genel itibariyle çok zayıf. Bunun yanında bir de nitelikli okuma meselesi var. Bugün ortaokul, lise çağındaki çocukların, hatta üniversite çağındaki çocukların çok büyük bir “nitelikli okuma” sorunu var. Fakat bütün bu olumsuzlukların sebebi olarak sosyal medya kullanımını bahane göstermek son derece yanlış bir yaklaşım. Bundan 2o yıl önce sosyal medya yoktu veya kullanım oranı çok düşüktü. Fakat toplumumuzda kitap okuma oranları her zaman düşük olmuştur.
SOSYAL MEDYA PLATFORMLARININ KİTAP OKUMAYA ETKİSİ
Sosyal medya kitap okuma oranları üzerinde, eğer doğru kullanılırsa, faydalı olabilir. Bunun için hemen her platform kullanılabilir. Hali hazırda olumlu yönde kullanan pek çok kişi ve kurum da vardır. Özellikle yayınevleri ve yazarlar sosyal medyanın pazarlama gücünden faydalanarak kitaplarını çok daha geniş kitlelere ulaştırabiliyorlar. Yayın evleri ve yazarlar kısa tanıtım videoları, görsel fotoğraflar hazırlayarak etkili bir içerikle birlikte hedef kitlelerine reklamlarını yapabiliyorlar.
Sosyal medyanın kitap okumaya faydaları reklam ve öneri konularında öne çıkıyor. Geleneksel medyada reklam yapmak yerine sosyal medyada kitaba dair reklam yapmak hem daha az maliyetli oluyor hem de daha kısa sürede daha fazla kişiye ulaşılabiliyor. Bugün kitap fuarları, imza günleri, paneller ve diğer bütün etkinlikle sosyal medya aracılığıyla çok daha kısa sürede geniş kitlelere ulaştırılabiliyor.
Kitap okuma konusunda önerilerin büyük yeri vardır. İnsanlar özellikle idol, saygıdeğer bir kişi, ünlü bir kişi olarak gördüklerinin önerdikleri kitaplara, filmlere, dizilere daha fazla ilgi gösteriyorlar. Bu noktada sosyal medya araçları öneride bulunmak ve öneride bulunanlara ulaşmak için son derece etkili oluyor.
Türkiye’de son istatistiklere göre en çok kullanılan sosyal medya platformlarının kitap okumaya olumlu etkileri şöyle değerlendirilebilir:
- Youtube
Youtube video paylaşım temelli bir sosyal medya aracı ve Türkiye’de uzun yıllardır en çok kullanılan sosyal medya platformu olmaya devam ediyor. Gerek mobil gerekse smarttv, bilgisayar gibi araçlardan rahatlıkla erişim sağlanabiliyor.
Youtube yüzlerce farklı kategoride içeriğe sahip. Bu yüzden nasıl kullanılmak istenirse o şekilde kullanılmaya müsait bir platform. Herkes ihtiyacına uygun bir içeriği Youtube’da bulabiliyor. Bugün Youtube’da arama alanına “kitap” yazdığınızda karşınıza kitaplaalakalı pek çok başlık çıkıyor;
- Kitap okuma müziği,
- Kitap dinle,
- Kitap okurken dinlenecek müzikler,
- Kitap önerileri,
- Kitap okuma,
- Kitap ayracı yapımı vb.
Görüldüğügibi Youtube istendiği taktirde kitap okumaya dair oldukça farklı içerikler sunuyor. Hatta müzik gibi ekstralarla kitap okumayı daha eğlenceli hale getirmek isteyenlere seçenekler sunuyor. Burada özellikle kitap önerileri başlığı altında çok geniş bir sayfa, video içeriği yer alıyor. Fenomenler, yazarlar, Youtuberlar, kitapseverler sevdikleri, merak ettikleri, başkasının da okumasını istedikleri kitapları önerdikleri videolar çekiyorlar. Üstelik bunlar yüzlerce kişi tarafından izleniyor. Hatta 1 milyonun, 1 buçuk milyonun üzerinde izlenme oranına ulaşmış kitap önerileri videoları bulunuyor.
İzleyenler dışında sadece kitap önerisi, kitaplığını göstermek için video hazırlayan kişiler dahi sırf video çekebilmek, paylaşım yapabilmek adına okuyorlar. Bu dahi Youtube’un kitap okuma oranları üzerinde olumlu etki yapmasına fırsat veriyor.
InstagramTürkiye’de en çok kullanılan ikinci sosyal medya platformu konumunda bulunuyor. Üstelik gün geçtikçe Instagramkullanıcılarının sayısı artıyor. Platform, özellikle e-ticaret alanında büyük atılımlar yaptığı için satış yapmak isteyen kullanıcıların ilgisini çekmeye devam ediyor. Bunla birlikte kitap önerileri ve kitap tanıtımları konusundaInstagram oldukça etkili kullanılıyor. Yazarlar okurlarıyla doğrudan bulaşabiliyor. Kitaplarını tanıtabiliyor, yazma süreçleriyle alakalı görsel paylaşımları,hikâye paylaşımları yapabiliyorlar.
Kitap okumayı sevenlere yönelik birçok sayfa Instagram’da mevcut. İnsanlar buralarda okudukları kitapları paylaşabiliyor, yorum yapabiliyor, kitaplar üzerine tartışabiliyorlar. Hatta hangi il, ilçelerde, hangi mekanlarda kitap okuyabileceklerinin, kitap satın alabileceklerininmuhabbetini ediyorlar. Yayın evleri, sahaflar Instagram sayfalarını satış kanalı olarak kullanabiliyor. Dolayısıylaistendiği taktirde kitap severlere, kitap meraklılarına yönelik farklı deneyimler sunuyor.
Facebook sosyal medya platformlarının ilklerinden olmakla birlikte popülerliğini hala koruyor. Facebook üzerinde de kitaba dair, kitap okumaya dair çok geniş bir içerik var. Yazarlar, yayınevleri Facebook sayfaları üzerinden hedef kitleleriyle doğrudan iletişim kurabiliyorlar. Etkileşim sağlayarak soru cevap yapabiliyorlar. Yeni kitaplarını, etkinliklerini yayınlayabiliyorlar. Hem fotoğraflar hem de videolar paylaşabildikleri için kendilerini çok daha rahat ifade etme imkânı bulunuyorlar.
Facebook üzerinde kitaba dair birçok grup bulunuyor. Buralara üye olarak kitap yorumları, tanıtımları, satışları, etkinlik duyuruları yapabiliyorsunuz. Mesela eski baskı, ulaşamadığınız bir kitap varsa bunu gruptakilere sorarak temin etmeye çalışabiliyorsunuz. Yine PDF kitap paylaşım grupları da var. Buralardaher gün üyeler PDF kitap paylaşımları yapıyorlar ve bazı grupların milyonlarca kitaplık arşivi bulunuyor. Yine ulaşamadığınız, bulmadığınız kitapları sorabiliyor, yardım isteyebiliyorsunuz.
Son zamanlarda Facebook’un en çok kullanılan özelliklerinden birisi canlı yayın olmaya başladı. Kitap tanıtım ve tavsiyeleri haricinde canlı yayın yapan sahaflar olabiliyor. Canlı mezatlar ile kitap satışları yapılabiliyor.
Twitter, yapı itibariyle kelime sınırlaması olan bir platform. Fakat kullanıcılara çok büyük bir kolaylık sağlıyor. Etkileşimler diğerlerine nazaran çok daha hızlı oluyor. Gündemler oluşturulup üzerinde binlerce kişi paylaşımda bulunabiliyor. Yine burada da kitap tanıtımları, kitap önerileri, tavsiyeler yapılabiliyor. Görsel ve metin ile birlikte geniş kitlelere çok kısa sürede ulaşılabiliyor.
Pinterestgörsel paylaşım platformu olarak öne çıkıyor. Şu an belki de dünyanın en geniş görsel arşivlerinden birisine sahip. Burada kitap kapakları, yazar resimleri, kitaplarla alakalı başka resimlerpaylaşılabiliyor. Bağlantı linkleriyle web sitene, başka bir platforma yönlendirme yapılabiliyor. Hatta doğrudan satış linkine yönlendirme yapılarak kitap satışı için platform kullanılabiliyor.
Yine kitaplardan alıntılar, kitap esprileri, kitap fotoğrafçılığı, kitap kapakları, kitaplık gibi pek çok popüler başlığın altında yüzlerce paylaşım bulunuyor.
Kitapseverler İçin Sosyal Ağlar
Sosyal medya kitap okuma alışkanlığını etkilese de bu, tamamen kullanım şekliyle alakalı. Milyonlarca insanı birbirine bağlayan bu ağlar, benzer ilgileri paylaşan insanlar arasında iletişim olanaklarını arttırıyor. Bu yönüyle oldukça faydalı olabiliyor. Her ilgi alanına ait sosyal ağlara ulaşmak mümkün olduğu için kullanıcı nasıl, ne amaçla kullanırsa ona göre karşılık alıyor. Bu bakımdan kitapseverler için oluşturulmuş ağlar ile başarılı sonuçlar alınabiliyor. Bunlardan bazılarını ve özelliklerin şöyle sıralayabiliriz:
- Storytel: Uzun süredir en çok tanınan ve kullanılan sesli kitap uygulamasıdır. En çok okunan kitaplar, güncel kitaplar, klasikler, kişisel gelişim kitapları, akademik kitaplar ve daha başka kategorilerde binlerce kitaba burada ulaşabilirsiniz. Yanınızda kitap taşıma derdine son vererek istediğiniz yerde kitap dinleyebilirsiniz.
- 1000Kitap:Burada okuduğunuz kitapları sıralayabiliyorsunuz. Okudum, Okuyorum, Okuyacağım gibi işaretlemeler yapabiliyorsunuz. Kitap arkadaşlıkları kurabiliyor, listeler oluşturabiliyorsunuz. Alıntılar yapabiliyor, kitaplara yorumlarda bulunabiliyor, diğer kişilerin analizlerini inceleyebiliyor, değerlendirmeler yapabiliyorsunuz. Okuduğunuz bir kitaba ne zaman başlayıp ne zaman bitirdiğiniz tarihleri seçerek okuma sıklığınızı takip edebiliyorsunuz.
- Moot+Reader:Çok sayıda kitap bulunan sosyal ağda kitaplarınızın yazı tipini, satır aralıklarını, sayfa görüntülerini, gece-gündüz modlarını kendiniz uygulayabiliyorsunuz.
- Bluefire: Bu uygulama üzerinden not alabiliyor, notlarınızı kaydedebiliyorsunuz. Kitapta bilmediğiniz herhangi bir kelime varsa hemen anlamına bakabiliyorsunuz.
- Bartme: Uygulama üzerinden kitap takası dahi yapabiliyorsunuz. Eski kitaplarınızı uygulama sayesinde başkalarına verip yeni kitaplar edinebiliyorsunuz. Bu sayede ek ücret ödemeden pek çok farklı kitap okuma avantajı elde ediyorsunuz.
Yukardaki kitap sosyal ağları gerek web sitelerinden gerekse mobil uygulamalarından kullanılabiliyor. Bu yönüyle de son derece pratik, faydalı ve etkili oluyor.
Sonuç olarak sosyal medya platformları doğru kullanıldığı taktirde kitap okumaya pek çok yönden olumlu etki edebiliyor. Fakat kişilere düşen en önemli görev, sosyal medyada geçirdikleri zamanı ve etkileşimde oldukları sayfaları kontrol edebilmek. Bu başarıldığı taktirde sosyal medya kitaba, bilgiye, kültür sanata ulaşma konusunda büyük avantaj sağlayacaktır. Ancak amaçsızca sosyal medyada saatler geçirmek sadece zamanı boşa harcamaktan öteye geçemeyecektir.